Stress!! Hoe kom ik er vanaf?

Stress heeft een negatieve associatie, maar in werkelijkheid is het niet negatief en kun je er niet omheen. Essentieel is dat stress in de juiste verhouding tot herstel staat. Het draait om BALANS. 

 
Stress en herstel grafiek uit een HRV leefstijl rapport d.m.v. HRV data analyse

Herstel je voldoende in vergelijking met de hoeveelheid stress die je ervaart?

Dat is niet makkelijk aan te voelen en te herkennen. Smartbeat helpt je de balans tussen stress en herstel te monitoren en visueel te maken tijdens je dagelijkse activiteiten.

Wij hebben stress nodig…

Stress betekent simpelweg een fysiologisch hoog activeringsniveau in je lichaam, waarbij de sympathische tak van het autonome zenuwstelsel (vaak het gaspedaal in je lichaam genoemd) actief is. Stress is een normale alledaagse reactie die je prestaties verbetert, en is goed zolang het lichaam niet overbelast wordt. Stress verbruikt energie van energiebronnen in je lichaam, dus je moet herstellen om die bronnen aan te vullen. Hierdoor voorkom je dat er problemen ontstaan die op lange termijn overmatige stress of chronische vermoeidheid veroorzaken.
Een sporter die over een langere periode, dagelijks zware trainingsinspanningen levert (te veel dagelijkse stress) zal overtraind raken en datzelfde gebeurt als je over een langere periode dagelijks op je werk of privé te veel van je lichaam vergt.

En ook herstel….

Herstel is het tegenovergestelde van stress. De parasympatische tak van het autonome zenuwstelsel (het rempedaal van je lichaam) is dan ingeschakeld. Waardoor je energieniveau bijvoorbeeld doormiddel van slaap weer kan worden aangevuld. Momenten van herstel zorgen ervoor dat het evenwicht of de homeostase van het lichaam kan worden hersteld. Hoe langer en heftiger de stress periodes, des te langer zal het lichaam moeten herstellen.

Grafiek van 24-uurs meting tijdens leefstijl assessment.

Uiteindelijk…..

Om vooruitgang te realiseren in gezondheid en prestaties, heb je zowel stress als herstel nodig. Het vinden van de juiste balans maakt het verschil. Gedurende de dag zorgt stress ervoor dat je werkzaamheden voor elkaar krijgt (bv een presentatie houden), maar om op lange termijn prestatie bevorderende resultaten te behalen zal stress onderbroken moeten worden met korte periodes van herstel waarin je brein en spieren tot rust komen. Gedurende de werkdag betekent dit regelmatig een mini-pauze en regelmatig (tussen de 3-4uur) eten en drinken. Dit zorgt voor de juiste suikerspiegel en optimale hydratatie.

Dagelijkse stress en herstel….

In onderstaande grafiek is een trainingsschema van een duursporter afgebeeld. Hoewel dit over een langere periode is gemeten kun je dit vergelijken met je dagelijkse stress en herstel niveau. De rode stippen in de grafiek zijn de training stress score (TSS, mate van intensiteit). Hoe hoger de stress score des te hoger zijn de roze pieken die de acute trainingsarbeid aangeven. Een acuut hoge TSS zorgt ervoor dat je lichaam moet herstellen van de stress opgelopen tijdens de training of wedstrijd. Dit herstel wordt weergegeven in de gele lijn als training stress balans en zakt naarmate er over een langere periode stress wordt ervaren. De blauwe lijn toont de progressie aan. Een uitmuntende prestatie kan geleverd worden op het snijvlak van deze blauwe lijn. Deze grafiek geeft aan dat een goede verhouding arbeid -stress essentieel is om je lichaam te laten presteren.

Performance management grafiek uit Trainingpeaks

Zonder voldoende herstel loopt je energieniveau terug….

Door de tijd kunnen stress en herstel in balans worden gebracht door iets leuks en zinvols te doen. De reden hiervan is dat een positieve mindset het herstel bevordert. In de voorgaande grafiek heb je kunnen zien dat dit herstel ook weer niet de overhand moet krijgen want dan kom je in natuurlijke “luiheid” en zul je niet de prestaties behalen die nodig zijn in het alledaagse leven.

De beste periode om te herstellen is je slaapperiode. Slaap heeft de grootste impact op de totale mate van herstel. Met name de lengte van de slaap draagt bij aan een hoge dag score.

Kwalitatieve en kwantitatieve slaap gemeten tijdens lifestyle assessment

Als je lange, intensieve werkdagen maakt en je ervaart tegen het einde van de dag meer vermoeidheid, kun je de situatie beïnvloeden door voldoende rustmomenten in te bouwen in je dagritme. De korte rustmomenten zorgen ervoor dat je batterij wordt opgeladen.

Als de balans voor een te lange periode negatief blijft gaat overmatige stress een negatieve functie uitoefenen op je afweersysteem en zal je lichamelijk zwakker worden. Zelfs lange slaapperiodes zijn dan niet meer voldoende om een herstelreactie te activeren en de kwaliteit van herstel (hart ritme variabiliteit) zal veel lager komen te liggen. Als je deze signalen van je lichaam negeert kunnen er ernstige gezondheidsproblemen ontstaan waarvan burn-out misschien wel de meest voorkomende en bekende is.

Regelmatig een HRV data leefstijl assessment helpt je inzichtelijk te maken wanneer de stress zich begint op te bouwen en welke beslissingen je moet nemen om weer in de juiste balans te komen. Het doel is niet om stress te elimineren maar om de juiste arbeid/rust verhouding te vinden in je dagelijkse activiteiten.

 

Auteur: Mark Verhaegen HRV coach - data analist